اولین نشست دوره های رشد تفکر اجتماعی

کانون قرآنی یسعی قرار است ماحصل یک ترم مطالعه کتابهای دوره رشد اول از انتشارات مدرسه قرآن و عتر دانشگاه تهران را در یک همایش و کارگاه عمومی ارائه بدهد. این برنامه صرفا معرفی و بیان خلاصه ای از کتابهای زیر می باشد:

1- تفکر اجتماعی، تفکر عینی: هنر خوب زیستن با دیگران

2- معناشناسی رشد

3- فرآیندشناسی رشد

4-دوره های رشد تفکر اجتماعی، جلد یک، دوره از تکلم تا بلوغ

5- معناشناسی طیب و خبیث

6-اصول و مهارتهای تربیت کودک 2تا7سال، طیب گزینی

خلاصه ای از مباحث این همایش:

بسم الله الرحمن الرحیم

لا إِکْراهَ فِی الدِّینِ قَدْ تَبَیَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَیِّ فَمَنْ یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ فقد استَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ لاَ انْفِصامَ لَها وَ اللَّهُ سَمیعٌ عَلیمٌ. اللَّهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِوَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ  أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ

 

سوره مبارکه بقره، آیات 256 و 257

فاتحه:

یاوَلِی المُرشِد

 

عرض سلام و ادب

و تشکر از حضور همه شما عزیزان

 

موضوع رشد، یکی از مفاهیم مهم  قرآنی است که شناخت ماهیت

 حقیقی آن، برای تک تک ما اهمیت دارد. این مفهوم به سرتاسر زندگی

یک انسان مربوط می شود و پیر و جوان نمی شناسد، زیرا همگی در تمام

لحظاتمان در مقام رشد قرار داریم؛ با این حال در عرف ما، این مفهوم صرفا برای کودکان

 استفاده می شود! البته این از خطاهای مهم عرفی است که ناشی از عدم شناخت دقیق مفاهیم قرآنی است. مدرسه قرآن و عترت دانشگاه تهران، با نظر به اهمیت این مفهوم و مفاهیم وابسته به آن، پژوهشهای گسترده ای در این موضوع قرآنی انجام داده که ماحصل این پژوهش ها به چندین جلد کتاب تبدیل شده است و لازم به ذکر است که این آثار از سوی اساتید و بزرگان حوزۀ تعلیم و تربیت مورد استقبال قرار گرفته اند.

کانون قرآنی یسعی یزدانشهر، وابسته به مدرسه قرآن و عترت دانشگاه تهران نیز به منظور آشنا کردن فعالان حوزۀ تعلیم و تربیت با این آثار ارزشمند و ترویج هر چه بیشتر مفاهیم نورانی قرآن در حوزه مباحث تربیتی، اقدام به برگزاری سلسله نشست هایی با عنوان ”دوره های رشد تفکر اجتماعی“ کرده است که به صورت فصلی برگزار می شوند.

نشستی که امروز در خدمت شما عزیزان هستیم مربوط به بایسته های رشدی هفت سال اول است. این نشست اگرچه به امکانات زیادی مجهز نیست، اما مفتخر به حضور میهمانان عزیزی چون شما بزرگواران است.

 

امید که کاستی های ما را  بزرگوارانه ببخشید و از نقطه نظرات و تجربیات خود، ما را  بهره مند بفرمایید تا در نشست های بعد با کیفیت بیشتری در خدمت شما عزیزان باشیم.

معرفی منظومه رشد

منظومه رشد یکی از هفت منظومه پژوهشی مجمع مدارس دانشجویی

قرآن و عترت علیهم السلام است که در آن به مسئله سیر رشد و مراحل بلوغ در

فرد و جامعه پرداخته شده است.این منظومه بیش از نه کتاب در سطح بنیادی، و هفده کتاب

در سطح نظام سازی عهده دار معرفی دوره ها و مراتب رشد و تبیین اصول، کلیات و مهم ترین روش های به بلوغ رسیدن و به بلوغ رساندن است.

مقدمات:

1- معنا شناسی رشد

2- فرآیندشناسی رشد

3- تفکر اجتماعی تفکر عینی،

هنر خوب زیستن با دیگران

4- موانع خوب زیستن،

موانع تفکر اجتماعی

 

دوره های رشد تفکر اجتماعی:

6- دوره اول، پیش از تولد تا تکلم

7- دوره دوم: از تکلم تا بلوغ

8- دوره سوم: بلوغ عقلی

9- دوره چهارم: بلوغ عاطفی

10- دوره پنجم: بلوغ لبی

11- دوره ششم: بلوغ عبودیتی

12-دوره های رشد تفکر اجتماعی

(خلاصه 6جلد)

 

مولفه های رشد:

13- معنا شناسی طیب و خبیث

14- فرآیند شناسی طیب

15- نظام شناسی طیب

16معنا شناسی خیر و شر

17-فرآیند شناسی خیر

18-نظام شناسی خیر

معنا شناسی حسن و سوء

19-فرآیند شناسی حسن

20-نظام شناسی حسن

21-معنا شناسی ایمان و کفر

22- فرآیند شناسی ایمان

23- نظام شناسی ایمان

24-معنا شناسی صدق و کذب

25- فرآیند شناسی صدق

26- نظام شناسی صدق

27- معنا شناسی ولایت

28- فرآیند شناسی ولایت

 

کتابهای مهارتی:

29- مهارتهای تربیت کودک 2تا7 سال. طیب گزینی

30- مهارتهای خیرگزینی

31- از سیادت تا وزارت

 

 

مفهوم رشد:
معنای واژۀ رشد در قرآن با معنای عرفی ما از رشد متفاوت است. این کلمه در قرآن در  مقابل کلمه ”غی“قرار می گیرد. با توجه با کاربرد این واژه در آیات می توان معنای آن را اینگونه بیان کرد: هرگونه انطباق با حق که دال بر رسیدن به خیر و مقصد حقیقی باشد. رشد در عرف به معنای مطلق پیشرفت یا شکوفایی هر استعداد اطلاق می شود، و در آن به جهت الهی یا غیر الهی بودن آن اشاره‌ای  نمی شود. در حالی که رشد در قرآن و روایات نه تنها پیوسته دارای بار مثبت است بلکه به عنوان غایت هدایت به حساب می‌آید و با مفاهیمی چون ایمان، حق طلبی، بلوغ و خضوع در  مقابل دین ارتباط دارد .به علاوه با کفر، فسق و گناه نیز ناسازگار است. رشد در عرف برای همه موجودات استفاده می شود و غالبا مفهومی مادی از آن منظور می شود، در حالی که در قرآن رشد صرفا برای انسان به کار می رود و مفهومی معنوی و دارای قواعدی معنوی است. توقف رشد در عرف به معنی توقف حیات است اما در قرآن، صرفا به معنی توقف سیر و سلوک معنوی وانسانی است.

مفهوم تفکر اجتماعی
انسان زندگی جمعی دارد. به همین دلیل نیازمند تفکر اجتماعی است  تا به با دیگران به خوبی زندگی بکند و مهارتهای هنر خوب زیستن را بیاموزد اساسا می توان گفت غایت رشد، فعال شدن تفکر اجتماعی است.  تفکر اجتماعی: تفکری  است که انسان را برای یک زندگی جمعی بر مدار حق و منطبق با حقایق هستی آماده می کند. در هر سنی و هر دوره ای از زندگی متناسب با اقتضائات و توانمندی های خاص آن دوره نحوه اجرایی شدن و آموزش تفکر اجتماعی متفاوت می باشد. شناخت این دوره‌ها و برنامه‌ریزی برای زندگی بهتر برای خود و دیگران از مقوله تفکر اجتماعی است. ضمن آنکه هرآموزشی که در هر مرحله داده می‌شود خود منجر به رشدی اجتماعی می‌شود. زیرا فرد را از پله‌ای به پله دیگر ارتقا داده و از زنجیره‌ای به سوی کمال راهنمایی می‌کند و سیر حرکت پیوسته به سمت امتی الهی و جامعه‌ای ایده‌آل خواهد بود.

خلاصه ای از کتاب رشد یک
مراحل رشد از قبل از تولد تا 7 سالگی به 4بخش تقسیم می شود:

1. مرحله پیش از تولد
این مرحله به پدر و مادر وابسته است.
دستورالعمل‌های عمومی قبل، ‌حین و بعد از انعقاد نطفه مستحبات زفاف: دو رکعت نماز، با وضو بودن، حمد خداوند،  صلوات بر نبی و آلش، گفتن بسم الله الرحمن الرحیم
نتبجه این توصیه ها توجه زوجین به خداوند است و یاد خدا به هیچ‌وجه محدود کننده لذت‌های طبیعی نیست بلکه موجب زلال شدن لذت‌ها و معنوی شدن آنها و قدرت‌بخشی آنها خواهد شد و زوجین را به لذت‌های طیب، حلال، خالص، متمرکز، قوی رهنمون می‌کند. 

2. مرحله جنینی
این مرحله در موارد متعددی تحت تأثیر اختیار پدر و مادر است و در هیچ یک از حالات برای فرزند اختیاری نیست. تعلیم در این دوره به صورت مستقیم به عهده مادر است و تعلیم پدر به صورت غیر مستقیم صورت می‌گیرد.
ویژگی‌های این مرحله با توجه به آیات و روایات:
ارزش والای مادر در این دوران
در این دوره غذای مادر و غذای طفل یکی است.
   در آیات و روایات رشد و نمو جنین مانند روییدن گیاه دانسته شده است واین رویش تنها رویش مادی نیست بلکه می‌تواند مربوط به رویش‌های زیبا و باطراوت معنوی باشد. 
توصیه‌ای جامع برای تأمین رزق جنین:
یکی از بهترین راه‌های بهره‌مندی از رزق و حیات مادی و معنوی برای انسان قرائت قرآن همراه با عترت است.
قرائت حداقل یک دور قرآن با تدبر در معانی آن

3.مرحله طفولیت و کفالت
در این حوزه اختیار و وظیفه پدر و مادر در رابطه با فرزند بیشتر و عینی‌تر می‌شود و تا حدودی نیز فرزند در رابطه با خود اختیاراتی دارند ولی این اختیارات به حدی نیست که فرزند بتواند خود متکفل امورش شود.

4. علیم کلام ، تأدیب نطق  
با به وجود آمدن توان تکلم انسان می‌تواند نطق خود را با کلام ابراز کند.
در این مرحله فرد از قدرت تفکر بهره‌مند شده و می‌تواند با اختیار منویات درونی خود را به وسیله کلام آشکار سازد.
 در این مرحله تأثیرات عوامل تربیتی خود را به خوبی نشان می‌دهد و در واقع حوزه اختیار فرد متولد می‌شود.
تأدیب نطق
تأیب نطق به معنای قرار دادن کودک در فضای اصلاح بدون ارائه بایدها و نبایدها به اوست در این حالت والدین باید  شرایط را برای داشتن نطقی درست و خالی از خطا فراهم  سازند.  شیو‌ه‌ اصلی در تأدیب نطق رها کردن طفل در فضایی مطمئن، شاداب و سازنده همراه با آموزش از طریق بازی و سرگرمی است.

معنا شناسی طیب:

طیب قابلیتی نزول یافته است که با ساختار فطری و حیات اخروی انسان (نظام تکوین) انطباق داشته و به واسطه استفاده درست (متناسب با شرایط و موقعیت های مختلف) موجب تداوم و ارتقای بهره مندی انسان از حیات اخروی شده  و او را در معرض مراتب بالاتر طیب قرار می دهد. شناخت طیب و

 نحوه استفاده از آن به واسطه هدایت الهی نظام حلال و حرام  که در قالب دین تشریع شده صورت

 می گیرد.

معرفی و خلاصه ای از کتاب تربیت کودک 2تا7سال- طیب گزینی

آنچه تاکنون بیان کردیم این است که غایت و نهایت رشد در هفت سال اول هدایت نطق و تعلیم کلام است به گونه ای که زمینه رشد در دوره های بعد را فراهم سازد و روح حاکم بر تربیت در این دوره بسترسازی و انس دهی با طیبات است. اکنون به معرفی کتابی می پردازیم که اصول و مهارتهای عملی این اصول بنیادی را به ما می آموزد و با بیانی ساده و کاربردی ما را در ارتباط با کودکان این دوره یاری می دهد.
نطق، کلام، حواس و طیبات چهار کلید واژه اصلی در چیدمان اصول و مهارتهای تربیتی دوره اول رشد می باشند که این کتاب نیز بر اساس همین کلیدواژه ها فصل بندی شده است. بخشهای کتاب عبارتند از:
  مقدمه
  پیشگفتار: مؤلفه های اصلی اربیت در هفت سال اول
فصل اول: طیب سازی حواس و عواطف کودک       فصل دوم: طیب سازی کلمات و کلام کودک
فصل سوم: بذرپاشی باورهای زیبا در کودک           فصل چهارم: تامین رزق طیب برای پروراندن کودک

در دوره اول رشد که آغاز تکلم است والدین به عنوان ولی کودک لازم است بهترین کلمه ها، کلام و شیواترین راه های ارتباطی را به کودک آموزش دهند تا کودک رحمت الهی را از این طریق دریافت کرده و راه را برای شکوفایی ایستعدادهایش هموار گردد. لذا در این دوره، رزق کودک محبتی است که در قالب کلمات و رفتارهای طیب به کودک رسیده و طیب گزینی را در راه و رسم زندگی او ترسیم نماید. این کتاب خواندنی ترین کتاب برای همه مادران و مربیان است.

اللّهُمّ وَ مُنّ عَلَیّ بِبَقَاءِ وُلْدِی وَ بِإِصْلَاحِهِمْ لِی و بِإِمْتَاعِی بِهِمْ... وَ أَعِنّی عَلَى تَرْبِیَتِهِمْ وَ تَأْدِیبِهِمْ، وَ بِرّهِمْ

خدایا بر من منت گذار به باقى گذاشتن فرزندانم و به شایسته ساختن ایشان براى من و به بهره‏مند کردن من از ایشان...

و مرا در تربیت و تأدیب و نیکى درباره ایشان یارى ده

دعای امام سجاد در حق فرزندانشان،

صحیفه سجادیه